طرح هدفمند کردن یارانهها از 28 آذر رسما کلید خورد. در چند روزی که از اجرای این طرح میگذرد، بیشتر فضای رسانهای کشور به ارائه اخبار و توضیح ابعاد این طرح برای مردم می گذرد.
ملت هم با اشتیاق خبرها را دنبال می کنند تا ببینند هریک از حاملهای انرژی چقدر گران شده است، لیست افزایش کرایه تاکسی ها چه تاثیری بر مخارج رفت و آمد روزانه اشان می گذارد و ...
این طرح هرچند در مرحله اول بیشترین تمرکز را بر روی حاملهای انرژی داشته است، مسلما میتواند در تمام ابعاد زندگی روزمره تاثیر گذار باشد، هرچند که هنوز به صورت رسمی میزان این تاثیر در بعضی حوزه ها در خبرها نیامده است. از آن جمله است حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و واضح ترین نمادش برای ما یعنی اینترنت.
«هم اکنون سرویسهای ارتباطی بدون سوبسید و یارانه به مردم داده میشود و همین امر سبب شده که طرح هدفمند کردن یارانهها، ICT را نسبت به دیگر بخش های اقتصادی هدف قرار ندهد.»
با این استدلال است که برخی کارشناسان و مسوولان معتقدند که طرح تحول اقتصادی، کمترین تاثیر را در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد داشت و تنها باید امیدوار بود که دولت از این ابزار برای اجرای بهتر این طرح استفاده کند.
صابر فیضی مدیرعامل شرکت مخابرات ایران با بیان اینکه هیچ یک از تعرفههای مخابراتی و ارتباطی یارانه‌ای نیست و تاکنون به هیچ یک از تعرفههای مخابراتی یارانه تعلق نگرفته و سرویسهای مخابراتی بدون هیچ یارانه‌ای به مردم ارائه میشود، در این زمینه میگوید: تعرفه خدمات مخابراتی در طرح تحول اقتصادی جایی ندارد و تنها در یک صورت این طرح میتواند در تعرفههای مخابراتی تاثیر گذار باشد، آن هم آن است که یارانه‌های حمایتی دولت به شکل کلی از بخش انرژی حذف شود.
البته با توجه به آنکه پایه خدمات مخابراتی برق است و قرار است یارانه‌های این بخش حذف شود؛ در صورتی که این اتفاق رخ دهد، می‌توان گفت که هزینه‌های تمام شده شرکتهای مخابراتی نیز افزایش می‌یابد.
به گفته مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، اگر یارانه برق حذف شود، در نهایت به نظر می‌رسد که هزینه‌های تمام شده تنها 3درصد رشد داشته باشد که این رقم بسیار ناچیز بوده و در تعرفههای نهایی تاثیر گذار نیست. در نتیجه تعرفه مکالمات به بهانه حذف یارانهها و یا طرح تحول اقتصادی به هیچ وجه افزایش نخواهد یافت.
وی هزینه تمام شده هر پالس مکالمه تلفن ثابت را 80 ریال عنوان می‌کند و این درحالی است که هم‌اکنون بهای استفاده از هر پالس تلفن ثابت برای ارتباط با شبکه تلفن ثابت 7/44 ریال است.
«در سیاست شرکت مخابرات ایران افزایش تعرفه مطرح نبوده است و از سوی دیگر، از آنجا که ما دیگر خصوصی شده و وارد فضای رقابتی شده‌ایم، بعید می‌دانم که تصمیمی مبنی بر افزایش تعرفه مکالمات مطرح شود.»
فیضی با بیان این مطلب، راهکار جبران ضرر را سرویس های ارزش افزوده معرفی می کند: برای جبران ضررهایی که تا به حال در بخش تلفن ثابت داشته‌ایم، به دنبال ارائه سرویسهای ارزش افزوده روی شبکه تلفن ثابت بودیم که با خصوصی شدن مخابرات این روند با سرعت بیشتری از قبل ادامه خواهد یافت.
نباید قیمت را بالا برد
«در تکنولوژیهای جدید عموما محاسبه قیمتها به روز است. در کشور ما این قیمتها حتی گرانتر از نرخ بین الملل است. به همین دلیل دولت نمیتواند با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها ، قیمتهای این بخش را از این بالاتر ببرد.»
این را مسعود مقدس رییس سابق هیات مدیره شرکت مخابرات ایران میگوید. به عقیده این کارشناس ICT در زمینه اینترنت و تکنولوژیهایی مثل وایمکس حتی نیاز به کاهش تعرفه احساس می شود: قاعدتا رگولاتوری نباید اجازه افزایش قیمت تعرفه های مخابراتی را بدهد.
به گفته مقدس، اگر تعرفه مخابرات گران شود مردم به سمت استفاده از دیگر ابزارهای تکنولوژیک حرکت می کنند. چون وجود شبکههای موازی باعث شده تا هر یک از شبکههای ارتباطی که مقرون به صرفه نباشد کاربر را به سمت استفاده از شبکه های دیگر سوق دهد.
قیمت اینترنت ثابت میماند؟
این قبول که علاقهای برای افزایش تعرفههای مخابراتی وجود ندارد، اما آیا طرح هدفمند کردن یارانه ها تاثیری بر روی هزینه شرکتهای خدمات دهنده اینترنت (ISP) و در نتیجه قیمت اینترنت برای مصرف کنندگان نهایی به دنبال ندارد؟
برای پاسخ دادن به این سوال کافی است به خاطر بیاوریم که در سال های اخیر هر بار که مخابراتیها قیمت پهنای باند را کمتر میکردند قیمت نهایی تغییر چندانی نداشت. استدلال شرکت ها هم همواره یکسان بود: حدود 20 درصد هزینه های خدمات اینترنتی معمول (نه خدماتی چون تلفن اینترنتی) مربوط به پهنای باند است و 80 درصد مربوط به هزینه جاری شرکت هاست.
به این ترتیب طبیعی است که تصور کنیم اگر طرح تحول اقتصادی آنگونه که پیش بینی می شود موجب بالا رفتن هزینه شرکت ها شود، قیمت اینترنت افزایش یابد.
«قیمت اینترنت همین الان هم در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر بالاست، حالا اگر تحت تاثیر طرح هدفمند کردن یارانه ها، قیمت اینترنت افزایش یابد و یا حتی قیمت تغییری نکند اما قدرت خرید مردم کاهش یابد و مساله ای مثل استفاده از اینترنت از اولویت خانواده ها نباشد، رشد ضریب نفوذ اینترنت در ایران متوقف می شود و یا کاهش می یابد.»
این را پیام کرباسی نایب رییس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه ای استان تهران می گوید. اهمیت این سخنان وقتی بیشتر می شود که یادمان باشد ضریب نفوذ اینترنت جزء شاخص های توسعه یافتگی کشورها است و در برنامه چشم انداز 1404 قرار است کشور ما در عرصه فناوری اطلاعات در میان کشورهای منطقه در رتبه اول باشد.
اما درحالی قرار است ما در عرصه فناوری اطلاعات در منطقه اول شویم که 25 درصد کاربران اینترنت در دنیا به پهنای باند بیشتر از 512 دسترسی دارند و در بسیاری از کشور ها اینترنت با پهنای باند کمتر از 512 کیلو اصلا اینترنت پرسرعت به حساب نمی آید اما در ایران کمتر از یک درصد کاربران اینترنت به اینترنت پرسرعت (با محدودیت حداکثر 128 برای کاربران خانگی) دسترسی دارند.
استفاده از معافیتهای مالیاتی و بیمهای برای شرکتهای خدماتدهنده اینترنتی، تزریق وامهای کم بهره، ایجاد قوانین ضد انحصار، حمایت های جدی از بخش خصوصی از جمله مواردی است که به اعتقاد کارشناسان می تواند منجر به کاهش قیمت اینترنت در کشور و تشویق مردم به استفاده بیشتر از این امکان شود.
مهندس کرباسی در این زمینه می گوید: پیشنهاد ما این است که هم زمان با هدفمند کردن یارانه ها برای توسعه فناوری اطلاعات در ایران از سیستم یارانه استفاده شود. به اعتقاد این کارشناس اگر قرار است یارانه سوخت حذف شود، باید تمهیداتی اندیشید تا از رفت و آمد غیر ضروری در شهرها جلوگیری شود و مسلما توسعه IT و ایجاد دولت الکترونیک یکی از این راهکارهاست.
مشروط بر آنکه با حمایت از بخش خصوصی امکان پایین آوردن هزینه خدمات اینترنتی فراهم شود تا اینترنت سهم معقولی در سبد خرید خانوار داشته باشد: ITیک فناوری جوان و نوپاست که هیچ گاه مشمول حمایت دولتی نشده است. شما نمی توانید انتظار داشته باشید این صنعت بدون حمایت بتواند حجم بالایی از خدمات را ارائه دهد.
محمودرضا خادمی، عضو هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه ای نیز در این مورد می گوید: قیمت خدمات فراگیر همواره با افزایش تعداد مصرف کننده ها کاهش می یابد. اگر دسترسی به اینترنت آسان شود، بخش خصوصی حمایت شود، پهنای باند وارد عرصه رقابتی شود و رگولاتوری قدرتمند و مستقل باشد، هزینه اینترنت کاهش می یابد. از سوی دیگر اگر IT توسعه یابد، هزینه ای که خانواده ها برای اینترنت می پردازند باعث می شود تا از سایر هزینه هایشان کاسته شود.
